De wekelijkse doorgeefvraag: een wetenschapper stelt een vraag aan een collega uit een ander vakgebied. Marjolijn Bol vraagt psychologe Stephanie Welten (universitair docent persuasive communication, UvA): op welke wijze kan plaatsvervangende schaamte mensen motiveren gezond(er) te leven?
'We schamen ons als we ons tegoed doen aan te veel fastfood, als we op een feestje de enigen zijn die roken, of als we een soa hebben opgelopen bij onveilige seks. Schaamte is een emotie die mensen doorgaans ervaren als zij zich op een manier gedragen die zijzelf en anderen afkeuren. Maar ook als mensen zich empathisch verplaatsen in de beschamende situatie van een ander, kunnen zij zich (plaatsvervangend) schamen voor andermans fouten. Die schaamte kan mensen motiveren hun eigen gedrag aan te passen, opdat zij niet in een vergelijkbare beschamende situatie belanden.'
'Het mooie is dat deze kennis kan worden benut in gezondheidscampagnes. Traditioneel wordt daarin vaak de emotie angst gebruikt. Mensen wordt angst aangejaagd door hen te confronteren met ongeluk, ernstige ziektes of zelfs de dood als zij hun ongezonde gedrag niet veranderen. Dergelijke angstcampagnes kunnen effectief zijn, maar hebben ook risico’s. Ze kunnen mensen aanzetten tot het vermijden van de campagne of zelfs motiveren tot meer ongezond gedrag, als een soort protestreactie. Mijn onderzoek laat zien dat campagnes die inspelen op schaamte, mensen meer lijken te betrekken bij een campagne en hen daardoor meer overtuigen.'
'Studenten zagen een advertentie voor condoomgebruik die angst of schaamte opriep. De angstadvertentie ging in op de schadelijke lichamelijke gevolgen van een soa; de schaamteadvertentie op de reputatieschade die een soa kan veroorzaken. En inderdaad, na het zien van de schaamteadvertentie waren studenten positiever over condoomgebruik en meer geneigd condooms te gebruiken. Zo motiveert plaatsvervangende schaamte gezond gedrag en hoeven mensen daarvoor niet eerst zelf de fout in te gaan.'
Stephanie Welten vraagt Femke van Horen (universitair docent marketing, VU): in hoeverre moeten huismerken op A-merken lijken om succes te hebben?
Deze rubriek verschijnt ook in de wetenschapsbijlage van Het Parool.
'We schamen ons als we ons tegoed doen aan te veel fastfood, als we op een feestje de enigen zijn die roken, of als we een soa hebben opgelopen bij onveilige seks. Schaamte is een emotie die mensen doorgaans ervaren als zij zich op een manier gedragen die zijzelf en anderen afkeuren. Maar ook als mensen zich empathisch verplaatsen in de beschamende situatie van een ander, kunnen zij zich (plaatsvervangend) schamen voor andermans fouten. Die schaamte kan mensen motiveren hun eigen gedrag aan te passen, opdat zij niet in een vergelijkbare beschamende situatie belanden.'
'Het mooie is dat deze kennis kan worden benut in gezondheidscampagnes. Traditioneel wordt daarin vaak de emotie angst gebruikt. Mensen wordt angst aangejaagd door hen te confronteren met ongeluk, ernstige ziektes of zelfs de dood als zij hun ongezonde gedrag niet veranderen. Dergelijke angstcampagnes kunnen effectief zijn, maar hebben ook risico’s. Ze kunnen mensen aanzetten tot het vermijden van de campagne of zelfs motiveren tot meer ongezond gedrag, als een soort protestreactie. Mijn onderzoek laat zien dat campagnes die inspelen op schaamte, mensen meer lijken te betrekken bij een campagne en hen daardoor meer overtuigen.'
'Studenten zagen een advertentie voor condoomgebruik die angst of schaamte opriep. De angstadvertentie ging in op de schadelijke lichamelijke gevolgen van een soa; de schaamteadvertentie op de reputatieschade die een soa kan veroorzaken. En inderdaad, na het zien van de schaamteadvertentie waren studenten positiever over condoomgebruik en meer geneigd condooms te gebruiken. Zo motiveert plaatsvervangende schaamte gezond gedrag en hoeven mensen daarvoor niet eerst zelf de fout in te gaan.'
Stephanie Welten vraagt Femke van Horen (universitair docent marketing, VU): in hoeverre moeten huismerken op A-merken lijken om succes te hebben?
Deze rubriek verschijnt ook in de wetenschapsbijlage van Het Parool.
