De wetenschap is aan een grote verandering toe. Het systeem van checks and balances werkt niet meer. Dat is de boodschap van Science in transition, een recent opgerichte ‘actiegroep’ van vijf vooraanstaande Nederlandse en buitenlandse wetenschappers. Ze luiden de noodklok tijdens een conferentie die gisteren en vandaag plaatsvond bij de Koninklijke Nederlandse Akademie der Wetenschappen (KNAW). Ook andere vertegenwoordigers van wetenschap, politiek en het bedrijfsleven geven hun visie.
Kritiek heeft Science in transition bijvoorbeeld op de weergave van de resultaten van onderzoek, publicatiedruk, niveau van onderwijs en het gebrek aan carrièreperspectief voor jonge academici. Wetenschap moet volgens de actiegroep gewaardeerd worden om de maatschappelijke meerwaarde die het oplevert en de maatschappij moeten meebeslissen over de kennisproductie. Daarnaast vinden zij dat het belangrijk is dat publiek beter gaat begrijpen hoe wetenschap tot stand komt.
Vertrouwen was gisteren, tijdens de eerste dag van de conferentie, een van de onderwerpen van gesprek. Hoe zit met het met ‘het beeld’ van de wetenschap? Vertrouwt de maatschappij de wetenschap nog wel? Volgens Science in transition koesteren mensen een beeld waarin wetenschappers ‘door nieuwsgierigheid gedreven onbetwijfelbare kennis leveren’. Dit beeld is onvolledig en heeft als gevolg dat elke smet op dat beeld het vertrouwen ondermijnt, aldus de actiegroep.
Sheila Jasanoff (verbonden aan onder andere Harvard) stelt dat het vertrouwen dat mensen in wetenschappers stellen nog vrij hoog is op dit moment, maar dat dit vertrouwen tanende is. Dat komt volgens haar bijvoorbeeld omdat wetenschappers niet altijd in dienst van de maatschappij handelen, maar soms in eigenbelang of belang van bedrijven die onderzoek financieren. ‘Bij wetenschap gaat het niet alleen om vertrouwen, maar ook om verantwoording.’
Jeroen Geurts, hoogleraar neurowetenschap aan de VU en voorzitter van De Jonge Academie binnen de KNAW, vertelt dat er een enorme explosie van kennis is geweest in de afgelopen decennia. ‘Kijk maar naar het aantal resultaten als je "het onderbewuste" intikt bij een wetenschappelijke database. We meten bijna alles, bijvoorbeeld op het gebied van het brein, onderbewuste, genomen, culturen, sociale migratie. Tot kwispelende hondenstaarten aan toe.’
Commercialisering van wetenschap
Zelfs in de wetenschap zelf gaat het om ‘meten’ volgens Geurts. Hij noemt de H-index die aangeeft hoe goed een wetenschapper het doet ten opzichte van andere wetenschappers op het gebied van aantallen publicaties. Geurts stelt dat er een commercialisering van de wetenschap heeft plaatsgevonden. Omdat wetenschappers makkelijk willen ‘scoren’, voeren zij niet gerandomiseerde experimenten uit, maar doen veel correlationeel onderzoek, dat gemakkelijker is. In 80 procent van de gevallen blijkt later dat de resultaten van dit correlationeel onderzoek niet kloppen en vervolgens verliezen mensen vertrouwen, aldus Geurts.
Vernieuwing is volgens hem het sleutelbegrip. ‘Wetenschap moet een ononderbroken maatschappelijk debat zijn, je krijgt vertrouwen terug door mensen te betrekken bij onderzoek. We moeten nieuwe manieren bedenken om ons te laten zien aan het publiek, om wetenschap in de hoofden van mensen te krijgen.’ Dat kan bijvoorbeeld door Twitter, Facebook of het bijhouden van een blog, aldus Geurts. ‘We moeten niet alleen kijken naar economische waarde van wetenschap, maar ook naar maatschappelijke waarde.’
De aanbevelingen die Science in Transition doet om tot een betere wetenschapsbeoefening te komen zijn hier na te lezen.
Kritiek heeft Science in transition bijvoorbeeld op de weergave van de resultaten van onderzoek, publicatiedruk, niveau van onderwijs en het gebrek aan carrièreperspectief voor jonge academici. Wetenschap moet volgens de actiegroep gewaardeerd worden om de maatschappelijke meerwaarde die het oplevert en de maatschappij moeten meebeslissen over de kennisproductie. Daarnaast vinden zij dat het belangrijk is dat publiek beter gaat begrijpen hoe wetenschap tot stand komt.
Vertrouwen was gisteren, tijdens de eerste dag van de conferentie, een van de onderwerpen van gesprek. Hoe zit met het met ‘het beeld’ van de wetenschap? Vertrouwt de maatschappij de wetenschap nog wel? Volgens Science in transition koesteren mensen een beeld waarin wetenschappers ‘door nieuwsgierigheid gedreven onbetwijfelbare kennis leveren’. Dit beeld is onvolledig en heeft als gevolg dat elke smet op dat beeld het vertrouwen ondermijnt, aldus de actiegroep.
Sheila Jasanoff (verbonden aan onder andere Harvard) stelt dat het vertrouwen dat mensen in wetenschappers stellen nog vrij hoog is op dit moment, maar dat dit vertrouwen tanende is. Dat komt volgens haar bijvoorbeeld omdat wetenschappers niet altijd in dienst van de maatschappij handelen, maar soms in eigenbelang of belang van bedrijven die onderzoek financieren. ‘Bij wetenschap gaat het niet alleen om vertrouwen, maar ook om verantwoording.’
Jeroen Geurts, hoogleraar neurowetenschap aan de VU en voorzitter van De Jonge Academie binnen de KNAW, vertelt dat er een enorme explosie van kennis is geweest in de afgelopen decennia. ‘Kijk maar naar het aantal resultaten als je "het onderbewuste" intikt bij een wetenschappelijke database. We meten bijna alles, bijvoorbeeld op het gebied van het brein, onderbewuste, genomen, culturen, sociale migratie. Tot kwispelende hondenstaarten aan toe.’
Commercialisering van wetenschap
Zelfs in de wetenschap zelf gaat het om ‘meten’ volgens Geurts. Hij noemt de H-index die aangeeft hoe goed een wetenschapper het doet ten opzichte van andere wetenschappers op het gebied van aantallen publicaties. Geurts stelt dat er een commercialisering van de wetenschap heeft plaatsgevonden. Omdat wetenschappers makkelijk willen ‘scoren’, voeren zij niet gerandomiseerde experimenten uit, maar doen veel correlationeel onderzoek, dat gemakkelijker is. In 80 procent van de gevallen blijkt later dat de resultaten van dit correlationeel onderzoek niet kloppen en vervolgens verliezen mensen vertrouwen, aldus Geurts.
Vernieuwing is volgens hem het sleutelbegrip. ‘Wetenschap moet een ononderbroken maatschappelijk debat zijn, je krijgt vertrouwen terug door mensen te betrekken bij onderzoek. We moeten nieuwe manieren bedenken om ons te laten zien aan het publiek, om wetenschap in de hoofden van mensen te krijgen.’ Dat kan bijvoorbeeld door Twitter, Facebook of het bijhouden van een blog, aldus Geurts. ‘We moeten niet alleen kijken naar economische waarde van wetenschap, maar ook naar maatschappelijke waarde.’
De aanbevelingen die Science in Transition doet om tot een betere wetenschapsbeoefening te komen zijn hier na te lezen.
