Eenzaam, agressief, obees, niet sociaal: er bestaan genoeg negatieve associaties bij het woord ‘gamer’. Volgens Ben Schouten, lector Design for Games and Play aan de HvA, mag daar wel eens verandering in komen. In de lectorale rede die hij vandaag uitspreekt in het Kohnstammhuis betoogt hij dat games een onmisbaar onderdeel van de samenleving zijn geworden. ‘We gamen allemaal, overal, de hele dag door. Alleen zijn we ons daar niet altijd van bewust.’
Schouten deed vijf jaar onderzoek naar digitale spellen. Wat begon met Donkey Kong en Super Mario is uitgegroeid tot een sociaal fenomeen dat niet meer uit de maatschappij is weg te denken, zegt hij. ‘Door de opkomst van intelligente apparaten, zoals smartphones, beperkt een spel zich niet meer tot de zolderkamer en de computer, maar kun je het overal spelen.’ Was je vroeger voor Mens Erger Je Niet nog afhankelijk van een bord, een tafel en spelgenoten die op hetzelfde tijdstip aanwezig waren; nu is die eenheid van tijd, plaats en handeling verdwenen. Schouten: ‘Ik Wordfeud bijvoorbeeld op de fiets, maar ook op de wc en ’s avonds in bed.’
Bezienswaardigheden veroveren
Google-medewerker John Hanke maakte in 2013 de app Ingress, met als doel gebruikers de wereld niet vanaf een scherm, maar in het echte leven te laten ontdekken. Spelers moeten bezienswaardigheden in de buurt – kerken, kunstwerken, standbeelden – ‘veroveren’ en verzamelen zo onbewust een schat aan historische en culturele kennis. Het is volgens Schouten een goed voorbeeld van een entertainmentgame die nuttige sociale vaardigheden tot gevolg heeft. Maar andersom kan het ook: een website als LinkedIn bevat net zo goed spelelementen. ‘Je wordt uitgedaagd een zo goed mogelijk profiel op te bouwen, en bedrijven kunnen daar informatie uit halen en jou gerichter bereiken.’
Screenshot uit het spel Ingress, waarbij spelers bezienswaardigheden in de buurt moeten 'veroveren'.
Wie in dat licht nog eens goed de inhoud van zijn telefoon bekijkt, ziet in bijna elke applicatie wel een spel. Zo is er behalve Uber ook de taxi-app My Favourite Cabdriver, waarbij je zelf kunt kiezen welke chauffeur je komt ophalen. Dat zorgt voor een wedstrijd, zegt Schouten, want alle taxichauffeurs gaan hun best doen om favoriet te worden. ‘Ze worden hoffelijker, kennen opeens de weg en komen op tijd.’
Samenleving verbeteren
Games kunnen zo een positief effect hebben op de kwaliteit van een product of dienst. En Schouten gaat verder dan dat. ‘Als je helemaal afstapt van een game als vorm van escapisme en vermaak, zie je dat spellen de samenleving kunnen verbeteren.’ In de gezondheidszorg, de politiek, het onderwijs en de wetenschap worden al voortdurend games ingezet om mensen te verleiden, te motiveren of iets te leren. Het Eindhovense bedrijf Nyoyn bedacht voor kinderen die na een ongeluk moeten revalideren een interactieve speelmuur met virtuele ballonnen die ze moeten aanraken om punten te verzamelen. Schouten: ‘Het gaat dan niet om winnen of verliezen, maar om het feit dat je samen iets doet. De kinderen vergeten even dat ze een handicap hebben.’
In zijn rede gaat Schouten ook in op de rol van games in civic empowerment: burgerlijke macht. Door spelletjes kunnen mensen zich opnieuw organiseren in de maatschappij, betoogt hij. Zo kunnen spelers van Foldit wetenschappers helpen inzicht te krijgen in de structuur van proteïnen, door molecuulstructuren op allerlei manieren te vouwen. Revolutionair, denkt Schouten, omdat iemand zonder enige medische kennis op die manier mee zou kunnen helpen aan de uitvinding van nieuwe medicijnen. ‘Dat heeft allerlei gevolgen voor de rol van de wetenschapper in de samenleving.’
Door apps zoals Coach4Life, die nierpatiënten aanspoort gezonder te leven, kan in de toekomst ook de relatie tussen arts en patiënt veranderen. Hetzelfde geldt voor advocaten, bankiers en politici. ‘Mensen nemen het heft in eigen hand,’ voorspelt Schouten. ‘Ze hoeven niet meer te wachten op het advies van een expert, maar maken zichzelf door apps en spellen mondig.'
Screenshot uit het spel 9Minutes, dat tot doel heeft vrouwen in Kenia, India en Tanzania beter te informeren over zwangerschap.
'Mensen lossen iets op en krijgen een snoepje'
Klinkt als toekomstmuziek. Maar is het realistisch? Als iemand meer vrijheid krijgt, hoeft dat niet meteen te betekenen dat diegene ook machtiger wordt. Helemaal niet als spellen constant een Pavlovreactie uitlokken. ‘Een gamende maatschappij kan ook leiden tot een domme maatschappij,’ beaamt Schouten. ‘Mensen lossen iets op en krijgen een snoepje: dat idee. We moeten ervoor waken dat instanties niet meteen alles gaan reguleren. Maar of burgers zichzelf echt door spellen gaan democratiseren, moet de toekomst uitwijzen.’
Ben Schouten spreekt vanmiddag om 16.30 uur zijn lectorale rede uit in het Kohnstammhuis.
Schouten deed vijf jaar onderzoek naar digitale spellen. Wat begon met Donkey Kong en Super Mario is uitgegroeid tot een sociaal fenomeen dat niet meer uit de maatschappij is weg te denken, zegt hij. ‘Door de opkomst van intelligente apparaten, zoals smartphones, beperkt een spel zich niet meer tot de zolderkamer en de computer, maar kun je het overal spelen.’ Was je vroeger voor Mens Erger Je Niet nog afhankelijk van een bord, een tafel en spelgenoten die op hetzelfde tijdstip aanwezig waren; nu is die eenheid van tijd, plaats en handeling verdwenen. Schouten: ‘Ik Wordfeud bijvoorbeeld op de fiets, maar ook op de wc en ’s avonds in bed.’
Bezienswaardigheden veroveren
Google-medewerker John Hanke maakte in 2013 de app Ingress, met als doel gebruikers de wereld niet vanaf een scherm, maar in het echte leven te laten ontdekken. Spelers moeten bezienswaardigheden in de buurt – kerken, kunstwerken, standbeelden – ‘veroveren’ en verzamelen zo onbewust een schat aan historische en culturele kennis. Het is volgens Schouten een goed voorbeeld van een entertainmentgame die nuttige sociale vaardigheden tot gevolg heeft. Maar andersom kan het ook: een website als LinkedIn bevat net zo goed spelelementen. ‘Je wordt uitgedaagd een zo goed mogelijk profiel op te bouwen, en bedrijven kunnen daar informatie uit halen en jou gerichter bereiken.’
Screenshot uit het spel Ingress, waarbij spelers bezienswaardigheden in de buurt moeten 'veroveren'.
Wie in dat licht nog eens goed de inhoud van zijn telefoon bekijkt, ziet in bijna elke applicatie wel een spel. Zo is er behalve Uber ook de taxi-app My Favourite Cabdriver, waarbij je zelf kunt kiezen welke chauffeur je komt ophalen. Dat zorgt voor een wedstrijd, zegt Schouten, want alle taxichauffeurs gaan hun best doen om favoriet te worden. ‘Ze worden hoffelijker, kennen opeens de weg en komen op tijd.’
Samenleving verbeteren
Games kunnen zo een positief effect hebben op de kwaliteit van een product of dienst. En Schouten gaat verder dan dat. ‘Als je helemaal afstapt van een game als vorm van escapisme en vermaak, zie je dat spellen de samenleving kunnen verbeteren.’ In de gezondheidszorg, de politiek, het onderwijs en de wetenschap worden al voortdurend games ingezet om mensen te verleiden, te motiveren of iets te leren. Het Eindhovense bedrijf Nyoyn bedacht voor kinderen die na een ongeluk moeten revalideren een interactieve speelmuur met virtuele ballonnen die ze moeten aanraken om punten te verzamelen. Schouten: ‘Het gaat dan niet om winnen of verliezen, maar om het feit dat je samen iets doet. De kinderen vergeten even dat ze een handicap hebben.’
In zijn rede gaat Schouten ook in op de rol van games in civic empowerment: burgerlijke macht. Door spelletjes kunnen mensen zich opnieuw organiseren in de maatschappij, betoogt hij. Zo kunnen spelers van Foldit wetenschappers helpen inzicht te krijgen in de structuur van proteïnen, door molecuulstructuren op allerlei manieren te vouwen. Revolutionair, denkt Schouten, omdat iemand zonder enige medische kennis op die manier mee zou kunnen helpen aan de uitvinding van nieuwe medicijnen. ‘Dat heeft allerlei gevolgen voor de rol van de wetenschapper in de samenleving.’
Door apps zoals Coach4Life, die nierpatiënten aanspoort gezonder te leven, kan in de toekomst ook de relatie tussen arts en patiënt veranderen. Hetzelfde geldt voor advocaten, bankiers en politici. ‘Mensen nemen het heft in eigen hand,’ voorspelt Schouten. ‘Ze hoeven niet meer te wachten op het advies van een expert, maar maken zichzelf door apps en spellen mondig.'
Screenshot uit het spel 9Minutes, dat tot doel heeft vrouwen in Kenia, India en Tanzania beter te informeren over zwangerschap.
'Mensen lossen iets op en krijgen een snoepje'
Klinkt als toekomstmuziek. Maar is het realistisch? Als iemand meer vrijheid krijgt, hoeft dat niet meteen te betekenen dat diegene ook machtiger wordt. Helemaal niet als spellen constant een Pavlovreactie uitlokken. ‘Een gamende maatschappij kan ook leiden tot een domme maatschappij,’ beaamt Schouten. ‘Mensen lossen iets op en krijgen een snoepje: dat idee. We moeten ervoor waken dat instanties niet meteen alles gaan reguleren. Maar of burgers zichzelf echt door spellen gaan democratiseren, moet de toekomst uitwijzen.’
Ben Schouten spreekt vanmiddag om 16.30 uur zijn lectorale rede uit in het Kohnstammhuis.
