Een robot die tijdens een borrel de plaats van een bedlegerige oudere inneemt en ook nog sociaal vaardig is. Dat is de uitdaging die UvA-wetenschapper Shimon Whiteson (1978, Jeruzalem) met anderen aangaat.
U wilt een sociale zorgrobot ontwikkelen. Met welk doel?
‘Als zieke ouderen niet meer fysiek aanwezig kunnen zijn bij sociale activiteiten maar er via een robot wel bij kunnen zijn, is dat goed voor hun lichamelijke en geestelijke gezondheid. Zij kunnen dan met behulp van een robot toch meedoen.’
Wat is nu al mogelijk?
‘Nu is er al wat wij "Skype op een stokje" noemen. Met telepresence kan iemand via een scherm op een robot communiceren met een groep. Daar zijn heel mooie voorbeelden van, zoals een jongen met kanker die via een robot toch mee kan doen in de klas en les kan krijgen. Wij willen een stap verder gaan door een robot te maken die ook sociaal vaardig is.’
[caption id="" align="alignright" width="262"]
Shimon Whiteson
15 april 1978, Jeruzalem (Israël)
[/caption]
Wat bedoelt u daar precies mee?
‘Een robot die zich binnen een groep kan bewegen, op het juiste moment een gesprekspartner kan aankijken en de goede afstand met andere mensen neemt in een gesprek. Daarvoor willen we de techniek in cognitieve robotsystemen verbeteren.’
‘Als dat lukt, hoeft de bestuurder op afstand zich alleen met het gesprek bezig te houden en niet ook nog met de coördinatie van de robot. Die doet dat dan automatisch.’
Hoe gaan jullie dat doen?
‘We werken samen met het Imperial College London, waar de onderzoekers zich richten op de perceptie. Zij doen onderzoek naar de context. Wie staat waar? Wat voor lichaamstaal spreken mensen? Het gaat om het inschatten van een situatie. Zij maken nieuwe algoritmes voor de interpretatie van sociaal gedrag.’
‘Onderzoekers van de Universiteit Twente identificeren welke acties sociaal-normatief zijn. Vervolgens gaat de groep van Maarten van Someren en mij kijken welke actie het beste is voor elke situatie. Dat doen we met kunstmatige intelligentie, geïnspireerd op gedragspsychologie.’
‘Wetenschappers van de universiteit van Sevilla kijken naar de navigatie van de robot. Dat onderzoeken we in een Frans dagcentrum voor bejaarden.’
Wat is de grootste uitdaging in dit project?
‘Er zullen veel ingewikkelde momenten komen. Wij schatten de situatie in op basis van positieve en negatieve reacties en maken daar berekeningen voor. Het probleem daarbij is dat veel situaties impliciet zijn.’
‘Als iemand bijvoorbeeld lacht, kan dat een reactie zijn op de robot of op de mens achter de robot, de bestuurder. Dat is één van de lastige vragen waar we een oplossing voor moeten vinden.’
Is dat niet een beetje vreemd, een robot bij een theekransje?
‘Het is misschien nu nog een beetje raar, maar het is heel spannend om zoiets te ontwikkelen. We zijn al steeds meer vervlochten met techniek. Veel mensen zijn al één met hun mobiele telefoon, iets als Google Glass is een volgende stap. Uiteindelijk worden we allemaal cyborgs. Een robot die een deel van het sociale contact kan overnemen is daar een onderdeel van.’
Houden jullie ook rekening met culturele verschillen?
‘Sociale interactie, en ook de houding ten aanzien van robots, kan per cultuur verschillen. Een volgende stap kan zijn dat we daar meer aandacht aan geven. Net als aan het aannemen van een andere houding door middel van een robot; iemand zou bijvoorbeeld assertiever kunnen zijn dan hij normaal is.’
‘Nu proberen we allereerst in een Franse situatie inzicht te krijgen. Dat alleen al is een enorme uitdaging.’
Dit artikel verscheen ook in Het Parool. Tekst: Joost Zonneveld
U wilt een sociale zorgrobot ontwikkelen. Met welk doel?
‘Als zieke ouderen niet meer fysiek aanwezig kunnen zijn bij sociale activiteiten maar er via een robot wel bij kunnen zijn, is dat goed voor hun lichamelijke en geestelijke gezondheid. Zij kunnen dan met behulp van een robot toch meedoen.’
Wat is nu al mogelijk?
‘Nu is er al wat wij "Skype op een stokje" noemen. Met telepresence kan iemand via een scherm op een robot communiceren met een groep. Daar zijn heel mooie voorbeelden van, zoals een jongen met kanker die via een robot toch mee kan doen in de klas en les kan krijgen. Wij willen een stap verder gaan door een robot te maken die ook sociaal vaardig is.’
[caption id="" align="alignright" width="262"]
Shimon Whiteson15 april 1978, Jeruzalem (Israël)
- 2000 - afgestudeerd in informatica, Rice University, Texas
- 2007 - promotie informatica, University of Texas, Austin
- 2007 - universitair docent, Instituut voor Informatica, UvA
- 2013 - EU-project sociale zorgrobot
[/caption]
Wat bedoelt u daar precies mee?
‘Een robot die zich binnen een groep kan bewegen, op het juiste moment een gesprekspartner kan aankijken en de goede afstand met andere mensen neemt in een gesprek. Daarvoor willen we de techniek in cognitieve robotsystemen verbeteren.’
‘Als dat lukt, hoeft de bestuurder op afstand zich alleen met het gesprek bezig te houden en niet ook nog met de coördinatie van de robot. Die doet dat dan automatisch.’
Hoe gaan jullie dat doen?
‘We werken samen met het Imperial College London, waar de onderzoekers zich richten op de perceptie. Zij doen onderzoek naar de context. Wie staat waar? Wat voor lichaamstaal spreken mensen? Het gaat om het inschatten van een situatie. Zij maken nieuwe algoritmes voor de interpretatie van sociaal gedrag.’
‘Onderzoekers van de Universiteit Twente identificeren welke acties sociaal-normatief zijn. Vervolgens gaat de groep van Maarten van Someren en mij kijken welke actie het beste is voor elke situatie. Dat doen we met kunstmatige intelligentie, geïnspireerd op gedragspsychologie.’
‘Wetenschappers van de universiteit van Sevilla kijken naar de navigatie van de robot. Dat onderzoeken we in een Frans dagcentrum voor bejaarden.’
Wat is de grootste uitdaging in dit project?
‘Er zullen veel ingewikkelde momenten komen. Wij schatten de situatie in op basis van positieve en negatieve reacties en maken daar berekeningen voor. Het probleem daarbij is dat veel situaties impliciet zijn.’
‘Als iemand bijvoorbeeld lacht, kan dat een reactie zijn op de robot of op de mens achter de robot, de bestuurder. Dat is één van de lastige vragen waar we een oplossing voor moeten vinden.’
Is dat niet een beetje vreemd, een robot bij een theekransje?
‘Het is misschien nu nog een beetje raar, maar het is heel spannend om zoiets te ontwikkelen. We zijn al steeds meer vervlochten met techniek. Veel mensen zijn al één met hun mobiele telefoon, iets als Google Glass is een volgende stap. Uiteindelijk worden we allemaal cyborgs. Een robot die een deel van het sociale contact kan overnemen is daar een onderdeel van.’
Houden jullie ook rekening met culturele verschillen?
‘Sociale interactie, en ook de houding ten aanzien van robots, kan per cultuur verschillen. Een volgende stap kan zijn dat we daar meer aandacht aan geven. Net als aan het aannemen van een andere houding door middel van een robot; iemand zou bijvoorbeeld assertiever kunnen zijn dan hij normaal is.’
‘Nu proberen we allereerst in een Franse situatie inzicht te krijgen. Dat alleen al is een enorme uitdaging.’
Dit artikel verscheen ook in Het Parool. Tekst: Joost Zonneveld
