De wekelijkse doorgeefvraag: een wetenschapper stelt een vraag aan een collega uit een ander vakgebied. Sven Lütticken vraagt Ernst van den Hemel (Amsterdam University College): nationale identiteit is weer booming business. Wat verstaat u in dat kader onder historische weerbaarheid en hoe manifesteert die zich zoal?
Ernst van den Hemel: ‘In deze tijd van opkomend nationalisme is sprake van wonderlijk gebruik van de geschiedenis om te definiëren wie erbij hoort en wie niet. Zo presenteert Wilders homotolerantie en feminisme als verworvenheden van de joods-christelijke cultuur. "Ons" verleden wordt vaak gebruikt om een vaststaande identiteit mee te onderbouwen.
'Hier kun je ook een nationale geschiedenis tegenover zetten die juist conflicten, paradoxen en pluriformiteit centraal stelt. Zo circuleerde ten tijde van de opstand tegen Spanje een geuzenpenning waarop stond "Liever Turks dan paaps", wat aantoont dat de geschiedenis van de islam en Nederland complexer is dan vaak wordt verondersteld. Zo wijzen Peter van der Veer en Markha Valenta erop dat kolonialistisch Nederland gedurende eeuwen voor het grootste deel uit moslims bestond en dat Nederland technisch gezien een tijdlang het grootste moslimrijk ter wereld was.
'In de VS wordt de nationale geschiedenis door alle partijen meer gepolitiseerd dan in Nederland. Zo was het Plakkaat van Verlatinghe uit 1581, dat Willem-Alexander tijdens de inhuldiging aanhaalde, niet alleen een onafhankelijkheidsverklaring, maar ook een document dat stelt dat het volk een recht op opstand heeft en het desnoods zonder koning kan stellen.
'Ik ben nu aan het schrijven over de jaren zestig, die vaak als symbool van de Nederlandse identiteit (en superioriteit) gelden. Maar in de 21e eeuw is de herinnering aan bijvoorbeeld de provo’s aan een herziening toe. Zijn de jaren zestig de bron van flexwerken en liberalisering? Zijn de dromen van de jaren zestig de problemen van de 21e eeuw geworden? En áls het een opstand betrof die een vastgeroeste natie op losse schroeven zette: wat betekent dat voor het heden? Het boek Opstand dat ik met Merijn Oudenampsen heb geschreven, wil mensen helpen zich de nationale geschiedenis meer toe te eigenen.'
Ernst van den Hemel vraagt Lonneke van der Velden, promovenda aan de Amsterdam School for Cultural Analysis (ASCA): Uit onderzoek naar cookies op overheidswebsites blijkt dat veel gegevens van bezoekers nog steeds naar bedrijven gestuurd worden. Is het gekluns van de overheid op IT-gebied zorgelijk? Of is het maar goed dat de overheid niet de volledige controle heeft over digitale gegevens?
Ernst van den Hemel: ‘In deze tijd van opkomend nationalisme is sprake van wonderlijk gebruik van de geschiedenis om te definiëren wie erbij hoort en wie niet. Zo presenteert Wilders homotolerantie en feminisme als verworvenheden van de joods-christelijke cultuur. "Ons" verleden wordt vaak gebruikt om een vaststaande identiteit mee te onderbouwen.
'Hier kun je ook een nationale geschiedenis tegenover zetten die juist conflicten, paradoxen en pluriformiteit centraal stelt. Zo circuleerde ten tijde van de opstand tegen Spanje een geuzenpenning waarop stond "Liever Turks dan paaps", wat aantoont dat de geschiedenis van de islam en Nederland complexer is dan vaak wordt verondersteld. Zo wijzen Peter van der Veer en Markha Valenta erop dat kolonialistisch Nederland gedurende eeuwen voor het grootste deel uit moslims bestond en dat Nederland technisch gezien een tijdlang het grootste moslimrijk ter wereld was.
'In de VS wordt de nationale geschiedenis door alle partijen meer gepolitiseerd dan in Nederland. Zo was het Plakkaat van Verlatinghe uit 1581, dat Willem-Alexander tijdens de inhuldiging aanhaalde, niet alleen een onafhankelijkheidsverklaring, maar ook een document dat stelt dat het volk een recht op opstand heeft en het desnoods zonder koning kan stellen.
'Ik ben nu aan het schrijven over de jaren zestig, die vaak als symbool van de Nederlandse identiteit (en superioriteit) gelden. Maar in de 21e eeuw is de herinnering aan bijvoorbeeld de provo’s aan een herziening toe. Zijn de jaren zestig de bron van flexwerken en liberalisering? Zijn de dromen van de jaren zestig de problemen van de 21e eeuw geworden? En áls het een opstand betrof die een vastgeroeste natie op losse schroeven zette: wat betekent dat voor het heden? Het boek Opstand dat ik met Merijn Oudenampsen heb geschreven, wil mensen helpen zich de nationale geschiedenis meer toe te eigenen.'
Ernst van den Hemel vraagt Lonneke van der Velden, promovenda aan de Amsterdam School for Cultural Analysis (ASCA): Uit onderzoek naar cookies op overheidswebsites blijkt dat veel gegevens van bezoekers nog steeds naar bedrijven gestuurd worden. Is het gekluns van de overheid op IT-gebied zorgelijk? Of is het maar goed dat de overheid niet de volledige controle heeft over digitale gegevens?
