In de Tour de France doen ze het allang: zogezegd 'in elkaars wiel fietsen', opdat de weerstand kleiner wordt en een renner met minder energie een hoge snelheid kan bewaren. Ook met vrachtwagens gebeurt het de laatste tijd steeds vaker: ze gaan een paar meter achter elkaar rijden waardoor ze minder brandstof nodig hebben. Door te communiceren via wifi zorgen de vrachtwagens dat ze een constante afstand weten te bewaken.
Als het aan HvA-docent luchtvaarttechniek Bob Hogervorst ligt, dan gaan vliegtuigen binnenkort ook op die manier brandstof besparen. Naast docent aan de HvA is hij ook masterstudent ‘Air Transport Planning and Management’ aan de University of Westminster en schrijft hij een scriptie over de mogelijkheden van het dichter bij elkaar laten vliegen van vliegtuigen, het zogenoemde formatievliegen.
Wingtip
De vliegtuigen zouden dan niet direct achter elkaar vliegen, zoals bij de vrachtwagens en wielrenners, maar op een kilometer afstand en schuin achter een ander vliegtuig. ‘Boven de vleugel van het vliegtuig is de luchtdruk laag, eronder hoog,’ legt Hogervorst uit. ‘Doordat er langs de wingtip lucht naar boven lekt, ontstaat een horizontale tornado achter de wingtip.’
En die kun je goed gebruiken om het energieverbruik te verminderen. ‘Als je vliegt in lucht die al omhoog gaat, hoef je zelf niet meer zoveel brandstof te gebruiken,’ zegt Hogervorst. De luchtmacht van de Verenigde Staten deed al eerder onderzoek naar deze mogelijkheid en ontdekte dat hiermee vier procent van de brandstof kon worden bespaard. Daarvoor lieten de Amerikanen een aantal C17’s achter elkaar vliegen.
Vogels
Hogervorst kreeg het idee op een verjaardagsfeest, toen hij een zwerm vogels boven de gasten voorbij zag trekken. Maar het zal nog even duren voordat we in de lucht de passagiersvliegtuigen als vogels door de lucht zien vliegen. Hogervorst ziet nog een aantal beren op de weg voordat het formatievliegen een feit is. ‘Hoe zorg je bijvoorbeeld dat vertrektijden zo worden gepland dat het mogelijk wordt dat vliegtuigen van verschillende maatschappijen achter elkaar aan kunnen vliegen? Moet je passagiers laten wachten als een tweede vliegtuig nog niet klaar is?’
Luchtverkeersleiders moeten voor het formatievliegen een andere instelling hebben, meent Hoogervorst. ‘Luchtverkeersleiders zijn gewend dat vliegtuigen vijf à tien kilometer uit elkaar vliegen.’ Het vliegen zal volgens Hogervorst mogelijk wel onveiliger worden, maar dat is volgens hem waarschijnlijk wel te overzien, omdat het kan worden ondervangen door aanvullende procedures. ‘Die heb je nu ook al. Als twee vliegtuigen elkaar naderen vanuit tegenovergestelde richting, dan moeten ze bijvoorbeeld allebei naar rechts uitwijken. Dat soort maatregelen kun je ook toepassen bij formatievliegen.’
Hogervorst levert eind augustus zijn scriptie in en zal er op 11 september een presentatie over geven in het auditorium van de Hogeschool van Amsterdam.
Als het aan HvA-docent luchtvaarttechniek Bob Hogervorst ligt, dan gaan vliegtuigen binnenkort ook op die manier brandstof besparen. Naast docent aan de HvA is hij ook masterstudent ‘Air Transport Planning and Management’ aan de University of Westminster en schrijft hij een scriptie over de mogelijkheden van het dichter bij elkaar laten vliegen van vliegtuigen, het zogenoemde formatievliegen.
Wingtip
De vliegtuigen zouden dan niet direct achter elkaar vliegen, zoals bij de vrachtwagens en wielrenners, maar op een kilometer afstand en schuin achter een ander vliegtuig. ‘Boven de vleugel van het vliegtuig is de luchtdruk laag, eronder hoog,’ legt Hogervorst uit. ‘Doordat er langs de wingtip lucht naar boven lekt, ontstaat een horizontale tornado achter de wingtip.’
En die kun je goed gebruiken om het energieverbruik te verminderen. ‘Als je vliegt in lucht die al omhoog gaat, hoef je zelf niet meer zoveel brandstof te gebruiken,’ zegt Hogervorst. De luchtmacht van de Verenigde Staten deed al eerder onderzoek naar deze mogelijkheid en ontdekte dat hiermee vier procent van de brandstof kon worden bespaard. Daarvoor lieten de Amerikanen een aantal C17’s achter elkaar vliegen.
Vogels
Hogervorst kreeg het idee op een verjaardagsfeest, toen hij een zwerm vogels boven de gasten voorbij zag trekken. Maar het zal nog even duren voordat we in de lucht de passagiersvliegtuigen als vogels door de lucht zien vliegen. Hogervorst ziet nog een aantal beren op de weg voordat het formatievliegen een feit is. ‘Hoe zorg je bijvoorbeeld dat vertrektijden zo worden gepland dat het mogelijk wordt dat vliegtuigen van verschillende maatschappijen achter elkaar aan kunnen vliegen? Moet je passagiers laten wachten als een tweede vliegtuig nog niet klaar is?’
Luchtverkeersleiders moeten voor het formatievliegen een andere instelling hebben, meent Hoogervorst. ‘Luchtverkeersleiders zijn gewend dat vliegtuigen vijf à tien kilometer uit elkaar vliegen.’ Het vliegen zal volgens Hogervorst mogelijk wel onveiliger worden, maar dat is volgens hem waarschijnlijk wel te overzien, omdat het kan worden ondervangen door aanvullende procedures. ‘Die heb je nu ook al. Als twee vliegtuigen elkaar naderen vanuit tegenovergestelde richting, dan moeten ze bijvoorbeeld allebei naar rechts uitwijken. Dat soort maatregelen kun je ook toepassen bij formatievliegen.’
Hogervorst levert eind augustus zijn scriptie in en zal er op 11 september een presentatie over geven in het auditorium van de Hogeschool van Amsterdam.
