De wekelijkse doorgeefvraag: een wetenschapper stelt een vraag aan een collega uit een ander vakgebied. René Boomkens vraagt Hans Radder, hoogleraar wetenschapsfilosofie aan de VU: vijfentwintig jaar geleden zijn universiteiten en hogescholen op een nieuwe, bedrijfsmatige leest geschoeid. Is die ontwikkeling succesvol?
'Een antwoord op de vraag naar het succes van de bedrijfsmatige universiteit of hogeschool vereist een criterium voor succes,' zegt Hans Radder. 'Zo’n criterium dient afgeleid te worden van de doelen van die instellingen. Eén manier om die doelen te achterhalen is te kijken naar de principes van goed wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Omdat dit geen zwart-witkwestie is, moeten we nagaan of de invoering van het bedrijfsmatige beleid de realisering van die principes dichterbij of juist verder weg heeft gebracht.'
'Een voorbeeld. Een algemeen aanvaard principe is dat er nooit een directe relatie mag zijn tussen een specifieke, inhoudelijke beoordeling en een financiële beloning. Maar dat is precies wat wel gebeurt bij de zogenoemde outputfinanciering. Toegepast op het universitaire onderwijs betekent dat dat een faculteit of afdeling een bepaald bedrag krijgt uitgekeerd als een student slaagt en niet als hij zakt. Dat leidt er zelfs toe dat slaagpercentages vooraf in begrotingen worden vastgelegd. Een essentieel aspect van onderwijs wordt hier over het hoofd gezien, namelijk dat het slaagpercentage ook van de inzet van de studenten afhankelijk is.'
'Nog een voorbeeld. Het verkrijgen van patenten op uitvindingen wordt tegenwoordig gezien als een volwaardige academische prestatie. Maar een patent is een commercieel monopolie en de financiële beloning is hier zelfs het doel. Ook hier kan beargumenteerd worden dat dit in strijd is met het bovengenoemde principe.'
'Via deze methode kunnen we de invloed van de structurele kenmerken van de bedrijfsmatige universiteit systematisch analyseren en evalueren. De hier gegeven voorbeelden doen vermoeden dat deze evaluatie niet onverdeeld gunstig zal vallen.'
Hans Radder vraagt Guy Widdershoven (hoogleraar ethiek, VU): Placebo’s kunnen de genezing bevorderen, maar worden gescheiden van ‘echte’ geneesmiddelen. Is dat een schijntegenstelling?
'Een antwoord op de vraag naar het succes van de bedrijfsmatige universiteit of hogeschool vereist een criterium voor succes,' zegt Hans Radder. 'Zo’n criterium dient afgeleid te worden van de doelen van die instellingen. Eén manier om die doelen te achterhalen is te kijken naar de principes van goed wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Omdat dit geen zwart-witkwestie is, moeten we nagaan of de invoering van het bedrijfsmatige beleid de realisering van die principes dichterbij of juist verder weg heeft gebracht.'
'Een voorbeeld. Een algemeen aanvaard principe is dat er nooit een directe relatie mag zijn tussen een specifieke, inhoudelijke beoordeling en een financiële beloning. Maar dat is precies wat wel gebeurt bij de zogenoemde outputfinanciering. Toegepast op het universitaire onderwijs betekent dat dat een faculteit of afdeling een bepaald bedrag krijgt uitgekeerd als een student slaagt en niet als hij zakt. Dat leidt er zelfs toe dat slaagpercentages vooraf in begrotingen worden vastgelegd. Een essentieel aspect van onderwijs wordt hier over het hoofd gezien, namelijk dat het slaagpercentage ook van de inzet van de studenten afhankelijk is.'
'Nog een voorbeeld. Het verkrijgen van patenten op uitvindingen wordt tegenwoordig gezien als een volwaardige academische prestatie. Maar een patent is een commercieel monopolie en de financiële beloning is hier zelfs het doel. Ook hier kan beargumenteerd worden dat dit in strijd is met het bovengenoemde principe.'
'Via deze methode kunnen we de invloed van de structurele kenmerken van de bedrijfsmatige universiteit systematisch analyseren en evalueren. De hier gegeven voorbeelden doen vermoeden dat deze evaluatie niet onverdeeld gunstig zal vallen.'
Hans Radder vraagt Guy Widdershoven (hoogleraar ethiek, VU): Placebo’s kunnen de genezing bevorderen, maar worden gescheiden van ‘echte’ geneesmiddelen. Is dat een schijntegenstelling?
