De knoop is doorgehakt. De basisbeurs wordt vervangen door het leenstelsel, maar wat gebeurt er nu echt? Een uitleg in vraag en antwoord.
1. Wat wordt er vandaag precies bekend gemaakt?
VVD, PvdA, D66 en GroenLinks hebben een akkoord gesloten over de afschaffing van de basisbeurs en de invoering van een leenstelsel dat die basisbeurs vervangt. Daarnaast is het ook nieuws dat het OV-reisrecht onaangeroerd blijft en zelfs uitgebreid zal worden.
2. Waarom is het juist nu wel gelukt een akkoord te bereiken?
Enerzijds is het voorstel al zo vaak uitgesteld dat het D-Day was voor het leenstelsel. Als het nu niet was gelukt, was het waarschijnlijk nooit gelukt. Daarenboven heeft de VVD een behoorlijke geste gedaan in de richting van GroenLinks: een deel van het geld dat door de invoering van het leenstelsel wordt opgehaald zal worden gebruikt om studenten uit arme gezinnen een extraatje te geven.
3. Hoe is het voorstel vormgegeven?
De basisbeurs vervalt voor alle studenten die in 2015 of daarna een master- of bachelorstudie starten. Die beurs wordt vervangen door een lening van maximaal 986 euro per maand die in 30 tot 40 jaar terugbetaald moet worden. Wanneer afgestudeerden boven het minimumloon verdienen moeten ze hun studielening aflossen, nu is dat nog het geval wanneer ze meer dan bijstandsniveau ontvangen. Volgens het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap moet dit ongeveer 1 miljard per jaar opleveren. De opbrengsten vloeien terug naar onderwijs en onderzoek.
4. Alle opbrengsten gaan naar onderwijs en onderzoek?
Nee, er is behoorlijk wat wisselgeld voor de deelnemende partijen gereserveerd. De door GroenLinks gewenste verhoging van de aanvullende beurs komt er en bovendien wordt de ingeplande bezuiniging op studenten met onvindbare of weigerachtige ouders ingetrokken. Ook zij kunnen nog aanspraak maken op een aanvullende beurs.
5. En wat heeft het OV-reisrecht daarmee te maken?
Niets. Maar dan ook helemaal niets. Het goede nieuws rond het ov-reisrecht zal echter ongetwijfeld gebruikt worden om de woede van studenten vanwege de afschaffing van de basisbeurs te sussen.
6. Wat verandert er aan het reisrecht?
Voor studenten verandert er niets merkbaars, behalve dat het ministerie onderwijsinstellingen gaat aansporen om colleges te verplaatsen zodat studenten niet meer in de spits hoeven te reizen. Spitstreinen zijn dure treinen en door te proberen studenten uit de spits te houden hoopt het ministerie het reisrecht aan een lagere prijs te kunnen afkopen bij de vervoersmaatschappijen.
Overigens verandert er wel iets substantieels voor mbo’ers, zij krijgen met ingang van september 2015 hetzelfde reisrecht als studenten.
7. Zo zo, wat een hoop zoethoudertjes voor D66 en GroenLinks. Is dat alles?
Nee, we zijn nog niet eens klaar. D66 had namelijk ook nog een niet in geld uit te drukken wens: meer macht voor de medezeggenschap. De partij die in de peilingen de grootste is krijgt dat voor elkaar: de medezeggenschap krijgt voortaan instemmingsrecht op de begroting van de hogeschool of de universiteit. Daarmee moet voorkomen worden dat bestuurders veel geld in huisvesting steken en er weinig overblijft voor onderwijs en onderzoek.
Bovendien hebben de universiteiten toegezegd de komende drie jaar 200 miljoen euro in het onderwijs te steken. Zo profiteren ook de studenten die hun basisbeurs in 2015 al kwijt raken van het geld dat zij inleveren op de basisbeurs.
8. Vandaag is dus de presentatie. Hoe gaat het nu verder?
Waarschijnlijk zal het voorstel na het zomerreces in de Tweede Kamer worden behandeld. Dat biedt de studentenbonden de mogelijkheid om zich te organiseren en grote protesten te plannen als ze daar behoefte aan hebben. In de Tweede Kamer zullen de oppositiepartijen grote kritiek leveren en kunnen eventuele gewetensbezwaarden van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks zich nog onthouden van stemming: de vier partijen hebben er samen 95 zetels. In de Eerste Kamer is dat anders; daar zijn 38 zetels nodig voor een meerderheid en heeft deze paars-plus-combinatie een krappe meerderheid met 40 zetels.
9. Waar kan het nog spaak lopen?
De ‘zwakke’ broeder van de vier partijen die het akkoord sloten lijkt GroenLinks. Hoewel het leenstelsel ook in haar verkiezingsprogramma stond bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen, is er binnen die partij nog steeds een grote groep (waaronder een smaldeel ex-LSVb’ers) die tegen het leenstelsel is. Bovendien heeft de kersverse partijvoorzitter Rik Grashoff aangekondigd interne referenda te organiseren bij belangrijke politieke beslissingen. Dat nu alweer overboord gooien zou hem in een moeilijke positie brengen. Een sterke tegencampagne van bijvoorbeeld studentenbonden zou er voor kunnen zorgen dat GroenLinks zich toch nog terugtrekt uit het akkoord.
1. Wat wordt er vandaag precies bekend gemaakt?
VVD, PvdA, D66 en GroenLinks hebben een akkoord gesloten over de afschaffing van de basisbeurs en de invoering van een leenstelsel dat die basisbeurs vervangt. Daarnaast is het ook nieuws dat het OV-reisrecht onaangeroerd blijft en zelfs uitgebreid zal worden.
2. Waarom is het juist nu wel gelukt een akkoord te bereiken?
Enerzijds is het voorstel al zo vaak uitgesteld dat het D-Day was voor het leenstelsel. Als het nu niet was gelukt, was het waarschijnlijk nooit gelukt. Daarenboven heeft de VVD een behoorlijke geste gedaan in de richting van GroenLinks: een deel van het geld dat door de invoering van het leenstelsel wordt opgehaald zal worden gebruikt om studenten uit arme gezinnen een extraatje te geven.
3. Hoe is het voorstel vormgegeven?
De basisbeurs vervalt voor alle studenten die in 2015 of daarna een master- of bachelorstudie starten. Die beurs wordt vervangen door een lening van maximaal 986 euro per maand die in 30 tot 40 jaar terugbetaald moet worden. Wanneer afgestudeerden boven het minimumloon verdienen moeten ze hun studielening aflossen, nu is dat nog het geval wanneer ze meer dan bijstandsniveau ontvangen. Volgens het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap moet dit ongeveer 1 miljard per jaar opleveren. De opbrengsten vloeien terug naar onderwijs en onderzoek.
4. Alle opbrengsten gaan naar onderwijs en onderzoek?
Nee, er is behoorlijk wat wisselgeld voor de deelnemende partijen gereserveerd. De door GroenLinks gewenste verhoging van de aanvullende beurs komt er en bovendien wordt de ingeplande bezuiniging op studenten met onvindbare of weigerachtige ouders ingetrokken. Ook zij kunnen nog aanspraak maken op een aanvullende beurs.
5. En wat heeft het OV-reisrecht daarmee te maken?
Niets. Maar dan ook helemaal niets. Het goede nieuws rond het ov-reisrecht zal echter ongetwijfeld gebruikt worden om de woede van studenten vanwege de afschaffing van de basisbeurs te sussen.
6. Wat verandert er aan het reisrecht?
Voor studenten verandert er niets merkbaars, behalve dat het ministerie onderwijsinstellingen gaat aansporen om colleges te verplaatsen zodat studenten niet meer in de spits hoeven te reizen. Spitstreinen zijn dure treinen en door te proberen studenten uit de spits te houden hoopt het ministerie het reisrecht aan een lagere prijs te kunnen afkopen bij de vervoersmaatschappijen.
Overigens verandert er wel iets substantieels voor mbo’ers, zij krijgen met ingang van september 2015 hetzelfde reisrecht als studenten.
7. Zo zo, wat een hoop zoethoudertjes voor D66 en GroenLinks. Is dat alles?
Nee, we zijn nog niet eens klaar. D66 had namelijk ook nog een niet in geld uit te drukken wens: meer macht voor de medezeggenschap. De partij die in de peilingen de grootste is krijgt dat voor elkaar: de medezeggenschap krijgt voortaan instemmingsrecht op de begroting van de hogeschool of de universiteit. Daarmee moet voorkomen worden dat bestuurders veel geld in huisvesting steken en er weinig overblijft voor onderwijs en onderzoek.
Bovendien hebben de universiteiten toegezegd de komende drie jaar 200 miljoen euro in het onderwijs te steken. Zo profiteren ook de studenten die hun basisbeurs in 2015 al kwijt raken van het geld dat zij inleveren op de basisbeurs.
8. Vandaag is dus de presentatie. Hoe gaat het nu verder?
Waarschijnlijk zal het voorstel na het zomerreces in de Tweede Kamer worden behandeld. Dat biedt de studentenbonden de mogelijkheid om zich te organiseren en grote protesten te plannen als ze daar behoefte aan hebben. In de Tweede Kamer zullen de oppositiepartijen grote kritiek leveren en kunnen eventuele gewetensbezwaarden van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks zich nog onthouden van stemming: de vier partijen hebben er samen 95 zetels. In de Eerste Kamer is dat anders; daar zijn 38 zetels nodig voor een meerderheid en heeft deze paars-plus-combinatie een krappe meerderheid met 40 zetels.
9. Waar kan het nog spaak lopen?
De ‘zwakke’ broeder van de vier partijen die het akkoord sloten lijkt GroenLinks. Hoewel het leenstelsel ook in haar verkiezingsprogramma stond bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen, is er binnen die partij nog steeds een grote groep (waaronder een smaldeel ex-LSVb’ers) die tegen het leenstelsel is. Bovendien heeft de kersverse partijvoorzitter Rik Grashoff aangekondigd interne referenda te organiseren bij belangrijke politieke beslissingen. Dat nu alweer overboord gooien zou hem in een moeilijke positie brengen. Een sterke tegencampagne van bijvoorbeeld studentenbonden zou er voor kunnen zorgen dat GroenLinks zich toch nog terugtrekt uit het akkoord.
