Dankzij het akkoord tussen PvdA, VVD, D66 en GroenLinks lijkt de invoering van het leenstelsel per 2015/2016 een feit. De vier partijen zijn het er over eens dat de basisbeurs vervangen moet worden door een studielening. Dit heeft grote gevolgen voor het hele hoger onderwijs. Deze zomer bespreekt Folia Web de ondergesneeuwde gevolgen van het leenstelselakkoord. Vandaag deel 2: het islamitische renteverbod.
Renteverbod
De ongeschreven islamitische wetgeving, de sharia, verbiedt in beginsel rente op leningen. Zoals bij vele religieuze sharia-voorschriften worden daar meerdere interpretaties aan gegeven. Meer liberale moslims zien er een verbod op woekerrentes in, waardoor lage of marktconforme rentes wel zijn toegestaan. Orthodoxere stromingen verbieden iedere vorm van rente en nemen hun toevlucht tot islamitisch bankieren waarbij zowel sparen als lenen rentevrij zijn.
In Nederland is ongeveer een zesde van de circa 665.000 studenten van niet-Westerse origine, en van die niet-Westerse studenten is circa een kwart afkomstig uit landen met islamitische meerderheden. Aangezien niet wordt geregistreerd hoeveel studenten daadwerkelijk islamitisch zijn, is het onmogelijk daar cijfers over te geven. Geschat wordt dat het om enige tienduizenden gaat. Een deel van deze studenten mag geen studielening aangaan.
Australië en Groot-Brittannië
Het vraagstuk hoe het hoger onderwijs toch toegankelijk kan blijven voor dergelijke orthodoxe moslims speelt in vrijwel iedere staat die een leenstelsel invoert of aanpast. In Australië, dat sinds een aantal jaar een leenstelsel heeft, geven enkele islamitische organisaties desgevraagd studenten een studielening. Oorspronkelijk toonde de National Australia Bank interesse in het verstrekken van sharia-proof leningen, maar die bank haakte vanwege het kostenplaatje uiteindelijk af.
Dichter bij huis, in Groot-Brittannië, is de overheid bezig met het ontwikkelen van zogenaamde sharia student loans. Van april tot en met juni van dit jaar heeft de overheid een grootscheepse consultatie georganiseerd onder studenten, islamitische gelovigen en andere belanghebbenden en belangstellenden in de hogeronderwijswereld. Uit een rondvraag van het Britse dagblad The Guardian bleek dat slechts een kleine groep moslims geïnteresseerd is in die speciale sharialening. Het is op dit moment dan ook lastig te voorspellen wat het resultaat van de consultatie zal zijn.
‘Geen problemen’
Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap lijkt zich er op dit moment niet mee bezig te houden. Desgevraagd laat het ministerie weten dat het geen zicht heeft op het aantal islamitische studenten in Nederland, noch op hoeveel van hen wars zouden zijn van een rentedragende lening. ‘Ook nu al is de rentedragende lening een belangrijk onderdeel van de financiering. We verwachten er daarom geen problemen mee,’ zo stelt een woordvoerder.
Het lijkt er dus op dat er voorafgaand aan de invoering van het leenstelsel geen specifieke regeling voor moslims getroffen lijkt te worden. Op dit moment is er eveneens nog geen firma die op grote schaal leningen verstrekt die in overeenstemming zijn met de sharia.
Lees hier deel 1 over de toekomst van de bestuursbeurzen.
Renteverbod
De ongeschreven islamitische wetgeving, de sharia, verbiedt in beginsel rente op leningen. Zoals bij vele religieuze sharia-voorschriften worden daar meerdere interpretaties aan gegeven. Meer liberale moslims zien er een verbod op woekerrentes in, waardoor lage of marktconforme rentes wel zijn toegestaan. Orthodoxere stromingen verbieden iedere vorm van rente en nemen hun toevlucht tot islamitisch bankieren waarbij zowel sparen als lenen rentevrij zijn.
In Nederland is ongeveer een zesde van de circa 665.000 studenten van niet-Westerse origine, en van die niet-Westerse studenten is circa een kwart afkomstig uit landen met islamitische meerderheden. Aangezien niet wordt geregistreerd hoeveel studenten daadwerkelijk islamitisch zijn, is het onmogelijk daar cijfers over te geven. Geschat wordt dat het om enige tienduizenden gaat. Een deel van deze studenten mag geen studielening aangaan.
Australië en Groot-Brittannië
Het vraagstuk hoe het hoger onderwijs toch toegankelijk kan blijven voor dergelijke orthodoxe moslims speelt in vrijwel iedere staat die een leenstelsel invoert of aanpast. In Australië, dat sinds een aantal jaar een leenstelsel heeft, geven enkele islamitische organisaties desgevraagd studenten een studielening. Oorspronkelijk toonde de National Australia Bank interesse in het verstrekken van sharia-proof leningen, maar die bank haakte vanwege het kostenplaatje uiteindelijk af.
Dichter bij huis, in Groot-Brittannië, is de overheid bezig met het ontwikkelen van zogenaamde sharia student loans. Van april tot en met juni van dit jaar heeft de overheid een grootscheepse consultatie georganiseerd onder studenten, islamitische gelovigen en andere belanghebbenden en belangstellenden in de hogeronderwijswereld. Uit een rondvraag van het Britse dagblad The Guardian bleek dat slechts een kleine groep moslims geïnteresseerd is in die speciale sharialening. Het is op dit moment dan ook lastig te voorspellen wat het resultaat van de consultatie zal zijn.
‘Geen problemen’
Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap lijkt zich er op dit moment niet mee bezig te houden. Desgevraagd laat het ministerie weten dat het geen zicht heeft op het aantal islamitische studenten in Nederland, noch op hoeveel van hen wars zouden zijn van een rentedragende lening. ‘Ook nu al is de rentedragende lening een belangrijk onderdeel van de financiering. We verwachten er daarom geen problemen mee,’ zo stelt een woordvoerder.
Het lijkt er dus op dat er voorafgaand aan de invoering van het leenstelsel geen specifieke regeling voor moslims getroffen lijkt te worden. Op dit moment is er eveneens nog geen firma die op grote schaal leningen verstrekt die in overeenstemming zijn met de sharia.
Lees hier deel 1 over de toekomst van de bestuursbeurzen.
