UvA-eredoctor, journalist en historicus Ad van Liempt zou een verhaal van Frits Barend en Henk van Dorp zonder bronvermelding hebben overgenomen. Van Liempt wijst de aantijging resoluut van de hand.
Het draait allemaal om de geschiedenis van het voetbal in de Tweede Wereldoorlog. Van Liempt – geestelijk vader van de televisieprogramma’s De Oorlog en Andere Tijden – hield er een praatje over tijdens de opening van de tentoonstelling ‘Het verdwenen elftal’ in Kamp Westerbork. De overeenkomsten van zijn lezing met een Vrij Nederland-verhaal van Frits Barend en Henk van Dorp uit 1979 zijn treffend. ‘Jatwerk’ noemde Holman zijn column over de kwestie daarom.
‘Daar was ik zeer verbaasd over. Ontzettend verbaasd,’ zegt Van Liempt over de column en de reacties die volgden. ‘Mijn lezing is een bewerking van een stuk dat ik twee jaar geleden met Marnix Koolhaas schreef als inleiding in het boek Sport in de oorlog. Bij het schrijven van de lezing heb ik geen moment het verhaal van Frits en Henk bij de hand gehad. Daar is echt geen sprake van. Frits Barend zat zelfs naast me in Westerbork, hij heeft er niets over gezegd.’
Niet gepast
Frits Barend: ‘Dat was in de eerste plaats omdat ik het niet gepast vond. Ik moest na de toespraak direct het podium op om Joodse overlevenden interviewen.’ Over de lezing zelf zegt Barend dat hij tijdens de voordracht aan zichzelf begon te twijfelen. ‘Ik dacht: god, hij komt met "Voetbal in de oorlog" en wat nieuws. Maar wij zijn nooit genoemd. Naderhand heb ik het opgezocht.’ En inderdaad: de lezing leek wel heel veel op het boekje dat Barend in 1979 met Henk van Dorp als bijlage voor Vrij Nederland maakte. ‘De opening, de opbouw, alle geïnterviewden en de anekdotes. Dat verwacht je niet van iemand die zich eredoctor noemt.’
Volgens Van Liempt ligt het anders. ‘Als belangrijkste bron voor het stuk dat we twee jaar geleden schreven gebruikten we een serie radioprogramma’s uit 1987 die zijn gemaakt door Kees Slagter en Marnix Koolhaas. Daar kwamen veel dezelfde betrokkenen aan het woord.’ Niet heel vreemd, de radio-serie was geïnspireerd op het boekje van Barend en Van Dorp. ‘In de radioserie is dat ook gewoon benoemd. Maar alle betrokkenen zijn door Marnix geïnterviewd. Voor de rede die ik schreef heb ik de transcripties gebruikt. Is dat dan jatwerk?’
Wetenschappelijke plicht
Absoluut, zegt Marijke Barend-van Haeften, als oud-docent nog steeds verbonden aan de UvA – en vrouw van. Na Holman liet ook zij van zich horen in Het Parool. ‘Als jullie dat radio-onderzoek vervolgens gebruiken voor een artikel in een boek, ontslaat dat jullie nog steeds niet van de plicht de oorspronkelijke bron te noemen,’ schreef ze in naam van de wetenschap én de UvA. Van Liempt houdt zich volgens de oud-docent niet aan de wetenschappelijke plichten die een doctoraat schept.
‘Daar kan ik me in vinden als het gaat om een artikel in een tijdschrift of in een boek. Daarin kan je ook veel meer achtergronden scheppen. In het boekje uit 2010 hadden we dat misschien moeten doen. Maar in een lezing ga je geen voetnoten plaatsen, je houdt een verhaal,’ zegt Van Liempt. ‘Er worden verhalen gemaakt, anderen gaan daarmee verder. Je staat op elkaars schouders. Zo gaat het in de geschiedschrijving.’
Oordeel
Frits Barend vindt het een rare conclusie. ‘Die radio-series heb ik opgevraagd bij het instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum en teruggeluisterd. Nergens wordt Vrij Nederland genoemd hoor.’ De journalist vindt ook dat de UvA hier werk van zou moeten maken. ‘Als je op deze manier eredoctor kan worden, dan is mijn kleinzoon binnenkort professor. Die praat ons ook graag na.’ Toch zal Barend geen klacht indienen. Wat hem betreft moeten de lezer én de UvA zelf oordelen.
De lezing van Ad van Liempt is als pdf te downloaden, het verhaal van Frits Barend en Henk van Dorp is te downloaden (pdf) op de website van Vrij Nederland.
Het draait allemaal om de geschiedenis van het voetbal in de Tweede Wereldoorlog. Van Liempt – geestelijk vader van de televisieprogramma’s De Oorlog en Andere Tijden – hield er een praatje over tijdens de opening van de tentoonstelling ‘Het verdwenen elftal’ in Kamp Westerbork. De overeenkomsten van zijn lezing met een Vrij Nederland-verhaal van Frits Barend en Henk van Dorp uit 1979 zijn treffend. ‘Jatwerk’ noemde Holman zijn column over de kwestie daarom.
‘Daar was ik zeer verbaasd over. Ontzettend verbaasd,’ zegt Van Liempt over de column en de reacties die volgden. ‘Mijn lezing is een bewerking van een stuk dat ik twee jaar geleden met Marnix Koolhaas schreef als inleiding in het boek Sport in de oorlog. Bij het schrijven van de lezing heb ik geen moment het verhaal van Frits en Henk bij de hand gehad. Daar is echt geen sprake van. Frits Barend zat zelfs naast me in Westerbork, hij heeft er niets over gezegd.’
Niet gepast
Frits Barend: ‘Dat was in de eerste plaats omdat ik het niet gepast vond. Ik moest na de toespraak direct het podium op om Joodse overlevenden interviewen.’ Over de lezing zelf zegt Barend dat hij tijdens de voordracht aan zichzelf begon te twijfelen. ‘Ik dacht: god, hij komt met "Voetbal in de oorlog" en wat nieuws. Maar wij zijn nooit genoemd. Naderhand heb ik het opgezocht.’ En inderdaad: de lezing leek wel heel veel op het boekje dat Barend in 1979 met Henk van Dorp als bijlage voor Vrij Nederland maakte. ‘De opening, de opbouw, alle geïnterviewden en de anekdotes. Dat verwacht je niet van iemand die zich eredoctor noemt.’
Volgens Van Liempt ligt het anders. ‘Als belangrijkste bron voor het stuk dat we twee jaar geleden schreven gebruikten we een serie radioprogramma’s uit 1987 die zijn gemaakt door Kees Slagter en Marnix Koolhaas. Daar kwamen veel dezelfde betrokkenen aan het woord.’ Niet heel vreemd, de radio-serie was geïnspireerd op het boekje van Barend en Van Dorp. ‘In de radioserie is dat ook gewoon benoemd. Maar alle betrokkenen zijn door Marnix geïnterviewd. Voor de rede die ik schreef heb ik de transcripties gebruikt. Is dat dan jatwerk?’
Wetenschappelijke plicht
Absoluut, zegt Marijke Barend-van Haeften, als oud-docent nog steeds verbonden aan de UvA – en vrouw van. Na Holman liet ook zij van zich horen in Het Parool. ‘Als jullie dat radio-onderzoek vervolgens gebruiken voor een artikel in een boek, ontslaat dat jullie nog steeds niet van de plicht de oorspronkelijke bron te noemen,’ schreef ze in naam van de wetenschap én de UvA. Van Liempt houdt zich volgens de oud-docent niet aan de wetenschappelijke plichten die een doctoraat schept.
‘Daar kan ik me in vinden als het gaat om een artikel in een tijdschrift of in een boek. Daarin kan je ook veel meer achtergronden scheppen. In het boekje uit 2010 hadden we dat misschien moeten doen. Maar in een lezing ga je geen voetnoten plaatsen, je houdt een verhaal,’ zegt Van Liempt. ‘Er worden verhalen gemaakt, anderen gaan daarmee verder. Je staat op elkaars schouders. Zo gaat het in de geschiedschrijving.’
Oordeel
Frits Barend vindt het een rare conclusie. ‘Die radio-series heb ik opgevraagd bij het instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum en teruggeluisterd. Nergens wordt Vrij Nederland genoemd hoor.’ De journalist vindt ook dat de UvA hier werk van zou moeten maken. ‘Als je op deze manier eredoctor kan worden, dan is mijn kleinzoon binnenkort professor. Die praat ons ook graag na.’ Toch zal Barend geen klacht indienen. Wat hem betreft moeten de lezer én de UvA zelf oordelen.
De lezing van Ad van Liempt is als pdf te downloaden, het verhaal van Frits Barend en Henk van Dorp is te downloaden (pdf) op de website van Vrij Nederland.
