Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Daniël Rommens
opinie

‘Minister Van Engelshoven; neem verantwoordelijkheid, red het hoger onderwijs!’

Sebald van der Waal,
22 mei 2018 - 09:19

De minister kan de verantwoordelijkheid voor goed onderwijs niet bij studenten en docenten leggen, vindt student filosofie en politicologie Sebald van der Waal. Ze moet zelf verantwoordelijkheid nemen. ‘Iedereen wijst naar elkaar en niemand neemt verantwoordelijkheid voor belabberd beleid.’

Op 8 mei bezocht minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) Ingrid van Engelshoven de Universiteit van Amsterdam (UvA) voor een interview op de luxe banken van Room for Discussion. Hoewel de interviewers haar geen kritische vragen durfden te stellen, kreeg de minister het toch nog moeilijk door vragen van geëngageerde studenten uit het publiek. Wat volgde was een onsamenhangend verhaal waarin de minister zich van alle verantwoordelijkheid voor het onderwijs onttrok: ‘I give the funding, you decide with teachers and students how to organise the university.’

 

Dit citaat bevat een wrange, ironische opmerking, een onwaar feit en een onderliggende, fundamentele misvatting van haar politieke verantwoordelijkheid. Zowel de ironie, als de leugen, als de onderliggende misvatting duiden op grove problemen die de kwaliteit van het hoger onderwijs in Nederland steeds verder uithollen.

‘Het geld dat per student beschikbaar is in Nederland, is sinds 2000 al met een kwart gedaald’

Ten eerste lijkt de minister namelijk niet bepaald veel belang te hechten aan de ‘funding’ van universiteiten, maar laat zij universiteiten tot 2021 bezuinigen onder het mom van ‘doelmatigheidskortingen’: newspeak voor nieuwe bezuinigingen, om een gat in de begroting te dichten. De opmerking ‘I give the funding’ is technisch gezien wel waar, maar heeft een nare, ironische bijsmaak, gezien het feit dat het ministerie al jaren slechts bezig is met het afknijpen van de ‘funding’ van universiteiten. Het geld dat per student beschikbaar is in Nederland, is sinds 2000 al met een kwart gedaald. Na 2021 krijgen de universiteiten wat meer geld, maar dat is niet bepaald een investering om trots op te zijn, want het gaat hier enkel om het geld dat de vorige regering heeft afgenomen van studenten door de basisbeurs af te schaffen en het leenstelsel door te voeren. ‘Funding’ is deze sigaar uit eigen doos dus niet echt te noemen.

 

Geen medezeggenschap

Ten tweede hebben studenten en docenten niets te zeggen over de organisatie van de universiteit. Keer op keer blijkt dat bestuurders niet luisteren naar de studentenraad en andere medezeggenschapsorganen, dat ze informatie achterhouden of op slinkse wijze bureaucratische constructies bedenken om de adviezen van studenten en docenten te vermijden. Steeds onthult de macht in medezeggenschapsorganen zich als een repressieve illusie. Niet voor niets hebben studentenpartijen als Humanities Rally en De Decentralen zich opgeheven. Niet voor niets mobiliseren studentenbewegingen zich weer om gezamenlijk in protest te gaan: omdat ze slechts via deze weg nog op verandering kunnen hopen.

‘Volgens de minister hebben docenten en studenten de macht over de inrichting van het onderwijs, maar zij kunnen in de medezeggenschap niets bereiken’

De onderliggende misvatting die minister Van Engelshoven voortdurend tentoonspreidt is die over haar eigen verantwoordelijkheid. Herhaaldelijk benadrukte ze in het interview dat zij slechts verantwoordelijk is voor de controle op de besteding van het onderwijsgeld: ‘check if the money is spent like agreed upon’.

 

Wijzen naar Den Haag

Maar als de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap niet verantwoordelijk is voor de kwaliteit van het onderwijs op universiteiten, wie dan wel? Omdat de minister niet graag wijst naar de verantwoordelijkheid van universiteitsbestuurders, wijst ze meestal naar docenten en studenten die volgens haar macht zouden hebben over de inrichting van het onderwijs. Die kunnen in medezeggenschapsraden echter niets bereiken, dus wijzen die naar het College van Bestuur van de universiteit. De universiteitsbestuurders wijzen op hun beurt maar al te graag naar Den Haag als ze kritiek krijgen op hun ondemocratische bezuinigingsbeleid. Iedereen wijst naar elkaar en niemand neemt verantwoordelijkheid voor belabberd beleid.

 

Om dit kinderachtige spelletje van naar elkaar wijzen een halt toe te roepen, is ministeriële verantwoordelijkheid in de Grondwet verankerd. De minister is als enige politiek eindverantwoordelijk voor zowel het handelen als het nalaten van handelen omtrent haar beleidsportefeuille. Als de minister zegt dat het haar verantwoordelijkheid niet is en wijst naar de medezeggenschapsraden of naar wie dan ook, moet men dus fronsend opkijken.

‘Studenten krijgen binnen het huidige onderwijssysteem steeds minder kans om te falen, omdat ze voortdurend door schulden en deadlines worden opgejaagd’

Echte persoonlijke ontwikkeling

Minister Van Engelshoven sloot haar interview af met een open deur over het belang van falen om jezelf te kunnen ontwikkelen. Deze opmerking bevatte een wrange, tweevoudige ironie, want studenten krijgen binnen het huidige onderwijssysteem juist steeds minder kans om te falen, omdat ze voortdurend door schulden en deadlines worden opgejaagd. Daarnaast heeft nou net een minister geen ruimte om te falen: zij is politiek eindverantwoordelijke voor de kwaliteit van het onderwijs in Nederland. Als zij niets doet aan de problemen waar studenten en docenten mee te maken hebben en op apolitieke wijze het schadelijke beleid van een vorige regering overneemt, ontneemt ze een hele generatie studenten het recht en de vrijheid zich diepgaand te ontwikkelen. Daarom bij dezen een oproep aan de minister: neem verantwoordelijkheid, red het hoger onderwijs!

 

Tot de minister haar verantwoordelijkheid neemt, zullen studenten en docenten het op zich nemen haar neus op de feiten te drukken.

 

Sebald van der Waal is student filosofie en politicologie aan de UvA en woordvoerder van Humanities Rally. Humanities Rally organiseert vanavond een Night of Protest in de Oudemanhuispoort.