Het opleiden van hbo-studenten tot kritische burgers is in gevaar. Dat was gisteren de belangrijkste conclusie bij de debat-avond over rendementsdenken op de hogeschool, die werd georganiseerd door Rethink HvA. ‘Door een ver doorgeschoten bureaucratisering komt de kwaliteit van het onderwijs in het geding,’ zegt docent en onderzoeker Daniel Van Middelkoop. 'De toenemende nadruk op rendement maakt het steeds lastiger studenten op te voeden tot mondige deelnemers aan de maatschappij.’
Van Middelkoop was gisteren in het Kohnstammhuis om te vertellen over zijn onderzoek naar studiesucces in het hoger onderwijs. Hij interviewde de afgelopen jaren 25 docententeams over rendementsdenken, studiesucces en de invloed daarvan op de werkdruk van docenten. ‘Als je docenten vraagt wat studiesucces is, komt altijd een ding terug,’ vertelt hij. ‘Ze hebben het gevoel dat het voor de hogeschool het belangrijkste is dat het rendement wordt gehaald.’ Een zorgwekkende ontwikkeling, vindt Van Middelkoop, want ‘rendement zou een bijzaak moeten zijn. Nooit een doel op zich.’
Bureaucratische druk
Hij wijt deze ‘trend in het denken’ onder meer aan de prestatie-afspraken tussen hogescholen en de overheid. Daarin staat dat de kwaliteit van een studie wordt gemeten aan de hand van twee factoren: studierendement en student-tevredenheid. Het gevolg is dat docenten steeds meer waarde gaan hechten aan slagingspercentages en enquêtes zoals de NSE. ‘Het is natuurlijk belangrijk dat studenten tevreden zijn over een cursus,’ zegt Van Middelkoop. ‘Maar de kwaliteit van onderwijs is daarnaast afhankelijk van heel veel andere zaken. Wanneer je die niet meeneemt in de afweging, is de makkelijkste manier om het rendement te verhogen toetsen eenvoudiger maken. En daar zit niemand op te wachten.’
Door de prestatie-afspraken gaat de hogeschool volgens Van Middelkoop voorbij aan zijn oorspronkelijke doel: studenten opleiden tot goede beroepsbeoefenaars en kritische burgers, die niet alleen een spreadsheet kunnen invullen maar ook vragen stellen over de wereld om hen heen. Docenten ervaren zo’n grote werkdruk en bureaucratische druk dat ze nauwelijks tijd hebben iets aan het onderwijs te verbeteren. Bovendien weten ze niet goed wat ze eraan kunnen doen. ‘Ik hoor veel geklaag bij de koffieautomaat, maar er gebeurt weinig,’ zegt Van Middelkoop. ‘Docenten denken dat ze het systeem niet kunnen veranderen. Maar als er in het ziekenhuis problemen zijn, zijn het ook de artsen die aan de bel trekken. We moeten zelf aan de slag.’
Van Middelkoop was gisteren in het Kohnstammhuis om te vertellen over zijn onderzoek naar studiesucces in het hoger onderwijs. Hij interviewde de afgelopen jaren 25 docententeams over rendementsdenken, studiesucces en de invloed daarvan op de werkdruk van docenten. ‘Als je docenten vraagt wat studiesucces is, komt altijd een ding terug,’ vertelt hij. ‘Ze hebben het gevoel dat het voor de hogeschool het belangrijkste is dat het rendement wordt gehaald.’ Een zorgwekkende ontwikkeling, vindt Van Middelkoop, want ‘rendement zou een bijzaak moeten zijn. Nooit een doel op zich.’
Bureaucratische druk
Hij wijt deze ‘trend in het denken’ onder meer aan de prestatie-afspraken tussen hogescholen en de overheid. Daarin staat dat de kwaliteit van een studie wordt gemeten aan de hand van twee factoren: studierendement en student-tevredenheid. Het gevolg is dat docenten steeds meer waarde gaan hechten aan slagingspercentages en enquêtes zoals de NSE. ‘Het is natuurlijk belangrijk dat studenten tevreden zijn over een cursus,’ zegt Van Middelkoop. ‘Maar de kwaliteit van onderwijs is daarnaast afhankelijk van heel veel andere zaken. Wanneer je die niet meeneemt in de afweging, is de makkelijkste manier om het rendement te verhogen toetsen eenvoudiger maken. En daar zit niemand op te wachten.’
Door de prestatie-afspraken gaat de hogeschool volgens Van Middelkoop voorbij aan zijn oorspronkelijke doel: studenten opleiden tot goede beroepsbeoefenaars en kritische burgers, die niet alleen een spreadsheet kunnen invullen maar ook vragen stellen over de wereld om hen heen. Docenten ervaren zo’n grote werkdruk en bureaucratische druk dat ze nauwelijks tijd hebben iets aan het onderwijs te verbeteren. Bovendien weten ze niet goed wat ze eraan kunnen doen. ‘Ik hoor veel geklaag bij de koffieautomaat, maar er gebeurt weinig,’ zegt Van Middelkoop. ‘Docenten denken dat ze het systeem niet kunnen veranderen. Maar als er in het ziekenhuis problemen zijn, zijn het ook de artsen die aan de bel trekken. We moeten zelf aan de slag.’
