Beliebers en Game of Thrones-nerd. Stereotypen die we algauw associëren met het woord fans. Maar bestaat er ook zoiets als een literaire fan? Over die vraag bogen Arie Boomsma, Daniël van der Meer, mede-oprichter van Das Magazin, en een aantal letterkundigen zich gisteravond in Spui25. Zelf durfden ze er nauwelijks voor uit te komen of zij zichzelf een literaire fan zouden noemen.
Op fans wordt vaak een beetje neergekeken. ‘Het heeft iets dommigs,’ zoals Arie Boomsma het omschreef. Literatuur wordt meer gezien als iets verhevens en elitairs; literaire fans lijken daarom een contradictio in terminis.
Toch zijn ze er. De eerste schrijver die een grote schare fans had was Willem Bilderdijk, zo rond het begin van de negentiende eeuw. Neerlandicus Rick Honings (Universiteit Leiden) vertelde over hoe zijn fans beelden, portretten of lokken haar van hem verzamelden. Edwin Praat, docent Nederlands aan de HvA, beschreef hoe Gerard Reve met zijn tv-programma De Grote Gerard Reve Show een brug sloeg tussen elitair schrijverschap en populaire fancultuur.
Sensatie van kleinschaligheid
Vervolgens gaf hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde aan de UvA Thomas Vaessens een analyse van hoe het tijdschrift Das Magazin met fandom omgaat. Hun blad zien ze als een manier om lezers bijeen te brengen en een community-gevoel op te roepen. ‘Via social media weten ze in te spelen op de sensatie van kleinschaligheid,’ vervolgde Vaessens. ‘Bijvoorbeeld wanneer ze een foto plaatsen waarop te zien is hoe ze één voor één zelf elke nieuwe Das Mag inpakken en naar hun abonnees sturen.’
Mede-oprichter van Das Magazin Daniël van der Meer was ook aanwezig en reageerde op Vaessens’ analyse. Hij vertelde hoe verbaasd hij was dat iemand met zo veel detail naar hun uitingen op social media had gekeken. ‘Ook hebben we nooit bewust een strategie uitgedacht,’ vervolgde hij. 'Voor ons gaan er niet enorm veel gedachten schuil achter wat we doen.’
Een bewonderaar, geen fan
Als laatste onderdeel van de avond gingen presentator Gaston Franssen, docent Nederlands aan de UvA, Arie Boomsma, Daniël van der Meer en Thomas Vaessens in gesprek met elkaar. De vraag kwam op of zij zichzelf fans van een auteur zouden noemen, maar elk van hen antwoordde ietwat ontwijkend en analytisch. ‘Ik zou mezelf een bewonderaar noemen, niet een fan,’ aldus Boomsma. Vaessens: 'Er zijn wel wat schrijvers van wie ik een nieuw boek meteen zou aanschaffen.'
Franssen sloot de avond af door zich tot Boomsma te richten met de woorden: ‘Misschien moet jouw volgende seizoen van het programma Uit de kast gaan over mensen die zichzelf wel durven te omschrijven als literaire fan.’
De avond was georganiseerd om het nieuwe nummer van Spiegel der Letteren, een tijdschrift over Nederlandse letterkunde, te presenteren. Dit nummer staat in zijn geheel in het teken van literair fandom. Folia Magazine besteedde in 2011 aandacht aan het proefschrift van Edwin Praat.
Op fans wordt vaak een beetje neergekeken. ‘Het heeft iets dommigs,’ zoals Arie Boomsma het omschreef. Literatuur wordt meer gezien als iets verhevens en elitairs; literaire fans lijken daarom een contradictio in terminis.
Toch zijn ze er. De eerste schrijver die een grote schare fans had was Willem Bilderdijk, zo rond het begin van de negentiende eeuw. Neerlandicus Rick Honings (Universiteit Leiden) vertelde over hoe zijn fans beelden, portretten of lokken haar van hem verzamelden. Edwin Praat, docent Nederlands aan de HvA, beschreef hoe Gerard Reve met zijn tv-programma De Grote Gerard Reve Show een brug sloeg tussen elitair schrijverschap en populaire fancultuur.
Sensatie van kleinschaligheid
Vervolgens gaf hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde aan de UvA Thomas Vaessens een analyse van hoe het tijdschrift Das Magazin met fandom omgaat. Hun blad zien ze als een manier om lezers bijeen te brengen en een community-gevoel op te roepen. ‘Via social media weten ze in te spelen op de sensatie van kleinschaligheid,’ vervolgde Vaessens. ‘Bijvoorbeeld wanneer ze een foto plaatsen waarop te zien is hoe ze één voor één zelf elke nieuwe Das Mag inpakken en naar hun abonnees sturen.’
Mede-oprichter van Das Magazin Daniël van der Meer was ook aanwezig en reageerde op Vaessens’ analyse. Hij vertelde hoe verbaasd hij was dat iemand met zo veel detail naar hun uitingen op social media had gekeken. ‘Ook hebben we nooit bewust een strategie uitgedacht,’ vervolgde hij. 'Voor ons gaan er niet enorm veel gedachten schuil achter wat we doen.’
Een bewonderaar, geen fan
Als laatste onderdeel van de avond gingen presentator Gaston Franssen, docent Nederlands aan de UvA, Arie Boomsma, Daniël van der Meer en Thomas Vaessens in gesprek met elkaar. De vraag kwam op of zij zichzelf fans van een auteur zouden noemen, maar elk van hen antwoordde ietwat ontwijkend en analytisch. ‘Ik zou mezelf een bewonderaar noemen, niet een fan,’ aldus Boomsma. Vaessens: 'Er zijn wel wat schrijvers van wie ik een nieuw boek meteen zou aanschaffen.'
Franssen sloot de avond af door zich tot Boomsma te richten met de woorden: ‘Misschien moet jouw volgende seizoen van het programma Uit de kast gaan over mensen die zichzelf wel durven te omschrijven als literaire fan.’
De avond was georganiseerd om het nieuwe nummer van Spiegel der Letteren, een tijdschrift over Nederlandse letterkunde, te presenteren. Dit nummer staat in zijn geheel in het teken van literair fandom. Folia Magazine besteedde in 2011 aandacht aan het proefschrift van Edwin Praat.
