Waarom is het kamertekort zo groot?
De kamernood in Amsterdam is enorm. Komt het door te veel studenten, te weinig nieuwbouw, of Airbnb? Of heeft de internationalisering van HvA en UvA er iets mee te maken? Zeven antwoorden op prangende kamervragen.
Studenten in hostels. Kampeerwagens. Half-drijvende tenten. Het was nooit eenvoudig om een kamer in Amsterdam te vinden, maar het huisvestingsprobleem lijkt dit jaar wel héél groot. Voor het toenemende aantal buitenlandse studenten is dat nog lastiger: zij hebben immers geen netwerk van vrienden en familie om op terug te vallen, maar moeten vaak op eigen houtje hun weg op de kamermarkt zien te vinden. En die is krapper dan ooit. Wat is er aan de hand? Waarom is het nú zo’n groot probleem? En wat doet het groeiende aantal buitenlandse studenten eigenlijk met de kamervoorraad voor studenten uit Gendringen, Urk, of Limmen? Zeven vragen.
Ja, waarom is het probleem dit jaar zo groot?
Bijna alle Nederlandse universiteiten ontvangen dit jaar meer buitenlandse studenten dan vorig jaar. Aan de UvA is de groei veruit het grootst. Vorig jaar kreeg de universiteit ruim 2.000 aanmeldingen, dit jaar waren dat er maar liefst 6.500. Anders dan Nederlandse studenten kunnen zij niet thuis blijven wonen en dagelijks naar de UvA of de HvA pendelen. Bovendien hebben ze vaak geen familie of vrienden in de buurt wonen waar ze tijdelijk kunnen logeren.
De Amsterdamse kamermarkt is bovendien al jaren krap en de laatste jaren is dat verergerd. Zo is er door de recente economische crisis relatief weinig gebouwd en willen steeds meer jonge mensen in de stad wonen. Dat zijn problemen waar elke Nederlandse stad mee zit. In Amsterdam is daar nog een extra probleem bijgekomen: de groei van het aantal toeristen leidt ertoe dat het verhuren van een ruimte via Airbnb of een andere methode aan toeristen voordeliger is dan het verhuren aan vaste bewoners. Dat alles resulteert in stijgende huizenprijzen, hogere huren en in combinatie met groeiende studentenaantallen zorgt het ervoor dat kamertekort steeds nijpender wordt. Op dit moment is er een tekort van 12.000 studentenkamers in Amsterdam. De gemiddelde kamerprijs is ongeveer 527 euro, blijkt uit de laatste monitor studentenhuisvesting van kenniscentrum Kences.
De Coalitie Kennisstad, een samenwerking tussen onderwijsinstellingen en studentenhuisvesters, berekende dat tot 2025 jaarlijks 2.000 extra betaalbare kamers nodig zijn om aan de toekomstige vraag van binnenlandse en buitenlandse studenten te kunnen voldoen. Studentenhuisvester Duwo verwacht binnen tien jaar in Almere en Zaanstad te bouwen.
Is het de verantwoordelijkheid van de UvA om kamers te vinden voor buitenlandse studenten?
Het officiële antwoord van de UvA is dat ze niet verantwoordelijk is voor het vinden van kamers voor buitenlandse studenten. ‘We bieden geen kamergarantie bij onze studies,’ is het mantra van de universiteit. Desalniettemin blijkt uit het handelen van de UvA dat zij wel degelijk enige verantwoordelijkheid voelt.
Zo heeft de UvA alle buitenlandse studenten opgeroepen zich aan te melden voor de UvA-wachtlijst als ze op zoek zijn naar een kamer. Daarvoor betalen studenten 555 euro bemiddelingsfee, die ze terugkrijgen wanneer de UvA geen kamer voor ze vindt. De UvA gaat actief op zoek naar kamers voor studenten op de wachtlijst, bijvoorbeeld door te onderhandelen met woningbouwcorporaties en studentenhuisvesters, en gaat in sommige gevallen zelfs op zoek naar tijdelijke huisvesters. Zo komen er in oktober 184 studentenkamers vrij aan de Laan van Spartaan in Bos en Lommer. De UvA heeft ervoor gezorgd dat alle studenten die in oktober naar Bos en Lommer kunnen deze maand in hostels of vakantiehuisjes kunnen wonen.
Hoe wordt dit elders opgelost?
Ook elders in het land moeten universiteiten inventief zijn om het kamertekort aan te pakken. In Groningen hebben de Rijksuniversiteit, de Hanzehogeschool en de gemeente een voormalige vluchtelingenopvang opengesteld. Tot en met eind oktober kunnen internationals er voor 16 euro per nacht (480 euro per maand) slapen op een kamer met twee andere kamergenoten. Er zijn gescheiden douches en toiletten, maar geen keukens.
Internationale studenten van de Avans Hogescholen in Breda die nog geen kamer konden vinden zijn volgens de hogeschool ‘tijdelijk in een hostel geplaatst’.
In Utrecht zijn er volgens studentenorganisatie Vidius vier internationale studenten die nergens terecht kunnen en rondzwerven. Anderen slapen op een camping, delen een kamer met meerdere studenten of verblijven in een hostel.
In Maastricht komen in de loop van dit jaar 390 extra kamers voor internationale studenten vrij, maar tot op heden doet de universiteit niets extra’s. Dat leidde al tot een bescheiden protestactie. Een internationale student die bij kennissen in Den Haag woont zit drie keer per week meer dan vijf uur in de auto om colleges te volgen.
Had de gemeente Amsterdam geen extra studentencomplexen gerealiseerd?
Dat klopt, maar een aantal projecten mislukte. Een projectontwikkelaar realiseerde dit jaar gemeubileerde appartementen in North Orleans in Amsterdam-Noord, dat inmiddels ook wel ‘het meest controversiële wooncomplex van Amsterdam’ wordt genoemd. De gebouwde appartementen werden in de bouwvergunning omschreven als ‘woningen voor studenten’, maar kostten uiteindelijk 1.250 euro huur per maand: door nieuwe regels in het huurpuntensysteem werd de prijs onder andere afhankelijk van de marktwaarde. Het complex richt zich nu op ‘young professionals’. Iets soortgelijks gebeurde vorig jaar met een oud ROC-gebouw in Nieuw-West: er moesten studentenwoningen komen, maar er woonden uiteindelijk vooral Oost-Europese arbeiders.
De gemeente liet weten bij de bouw van nieuwe complexen niet meer met commerciële partijen samen te werken. In nieuwe contracten laat de gemeente wél de maximale huurprijs vastleggen (403 euro). Wie jonger is dan 23 kan dan huurtoeslag aanvragen.
Stel: je bent student uit Gendringen, Urk of Limmen. Moet je dan nu langer op een kamer wachten?
De gemiddelde wachttijd voor de minst populaire kamers in Zuidoost of Uilenstede is ongeveer een jaar, die voor populaire woningen in het centrum zo’n vier, vijf jaar, laat Gijsbert Mul weten. Mul is directeur Public Affairs & Accommodate bij Duwo, een van de grootste studentenhuisvesters van Amsterdam. ‘Daarnaast heb je onzelfstandige kamers waarbij de bewoners zelf mogen kiezen wie de nieuwe bewoner wordt,’ laat Mul weten. ‘Daardoor is het moeilijk om te zeggen wat nu echt de gemiddelde wachttijd is en of die langer wordt doordat er meer internationale studenten bij komen.’
‘De UvA vraagt wel steeds aandacht voor de groei van internationale studenten en dat vind ik logisch. Internationale studenten zijn belangrijk voor de UvA en voor de stad. In ons nieuwste project Little Manhattan [in Slotervaart, red.] hebben we bijvoorbeeld een kwart van de kamers gereserveerd voor internationale studenten,’ zegt Mul. ‘Tegelijkertijd willen we ook Nederlandse studenten huisvesten.’ Het is volgens Mul niet zo dat buitenlandse studenten per definitie voorrang krijgen op Nederlandse studenten. ‘We verplichten bewoners van sommige onzelfstandige woningen waarin een kamer vrij komt in de zomermaanden om ofwel een Nederlandse student die meer dan anderhalf uur moet reizen, of een buitenlandse student te kiezen.’
Wat kan de UvA op de lange termijn doen?
‘Als de UvA toestemming geeft voor een complex op het Science Park of bij het AMC, zetten wij zo duizend kamers neer voor studenten,’ zegt Gijsbert Mul van studentenhuisvester Duwo. ‘En ik weet zeker dat woningbouwcorporatie De Key dat evengoed zou willen doen.’ De UvA zit echter ook met een probleem, want als er eenmaal een studentencomplex staat kan de grond natuurlijk niet meer gebruikt worden voor onderzoeks- of onderwijsdoeleinden. De grote groei van de studentenaantallen noopt namelijk niet alleen tot meer studentenkamers, maar ook tot meer locaties voor onderwijs en onderzoek.
De HvA heeft overigens wel gekozen voor het bouwen van studentenwoningen op haar Amstelcampus. In totaal worden daar zo’n 275 zelfstandige kamers gerealiseerd; 214 ervan zijn al in gebruik.
Wat vindt de politiek?
Tweede Kamerleden Sandra Beckerman en Frank Futselaar (allebei SP) stelden Kamervragen over maatregelen die het kabinet neemt om het kamertekort ‘per direct en structureel’ op te lossen. In de Amsterdamse gemeenteraad noemde de SP-fractie de groei van het aantal buitenlandse studenten ‘onverantwoord’. Wethouder Laurens Ivens (Wonen) stelde dat Nederlandse en internationale studenten op de woningmarkt tegen elkaar worden uitgespeeld door de actieve werving van universiteiten. Hij pleitte ervoor internationale studenten naar andere steden te sturen. De UvA noemde de kritiek ‘te eenvoudig’: de groei van het aantal internationale studenten was slechts een deel van het Amsterdamse huisvestingsprobleem, zei de universiteit. De fractievoorzitters van D66 en GroenLinks in de gemeenteraad hebben dezelfde bezwaren als de universiteit. Ook zij vinden dat de UvA en de VU niet moeten stoppen met het aantrekken van buitenlandse studenten. ‘Laat voor iedere student die een goede studie wil volgen en in vrijheid zichzelf en het leven wil ontdekken duidelijk zijn,’ schreven ze in een opiniestuk in Het Parool, ‘kom naar onze stad, je bent van harte welkom.’
